Sürdürülebilir bir geleceğin garantisi olarak elektrik şebekesinin dijitalleştirilmesi

Dijitalleşme, elektrik ve sürdürülebilirlik, kendi başlarına birbirinden bağımsız kavramlardır; ancak teknoloji, bilgi ve deneyimin katkısıyla, karşı karşıya olduğumuz zorlukların üstesinden gelmek için gerekli olan bir simbiyoz oluştururlar.

Çoğumuz, Yeşil Mutabakat çerçevesinde belirtildiği gibi, enerji modelinde derin ve iddialı bir değişimden geçtiğimizin farkında değiliz. Bu süreç, yalnızca devrim niteliğinde olmakla kalmıyor, aynı zamanda çevreyi ve insanların refahını korumak için de gerekli. Bu büyük Avrupa paktı, AB iklim, enerji, ulaştırma ve vergilendirme politikalarını, 2030 yılına kadar net sera gazı emisyonlarını 1990 seviyelerine kıyasla %55 oranında azaltacak şekilde uyarlamayı (“55’e Uygun” paketi) ve nihai hedefi 2050 yılına kadar iklim nötrlüğüne ulaşmak olarak belirlemiştir.
Yenilenebilir kaynakların elektrik üretimindeki yoğun katılımı, içten yanmalı motorlara bir ulaşım alternatifi olarak elektrikli araçların yükselişi ve yenilenebilir üretimle ilişkili bir tamamlayıcı olarak enerji depolamanın giderek yaygınlaşması, Avrupa düzeyinde belirlenen sürdürülebilirlik hedeflerine ulaşmak için temel öneme sahiptir. Benzer şekilde, bu yeni teknolojileri elektrik sistemine bağlayabilmek için belirlenen şebeke yönetmelikleri, düzenlemelerin evrimi ve tüketicilerin talep yönetimine artan katılımı, elektrik şebekesini zorluyor ve hem şebeke varlıkları hem de kendi yönetimi düzeyinde teknolojik adaptasyonunu gerektiriyor.
Giderek daha fazla oyuncuya ve böylesine teknik bir karmaşıklığa sahip bir sistem, tüm aktörlerin entegrasyonunu ve aktif yönetimini destekleyen akıllı bir şebeke gerektirir. Elektrik dağıtım şebekesi bağlamında, dijitalleşme temel olarak bu şebekeden ve kurulu farklı ekipmanlardan veri elde etmek ve bunları dijital, bilgisayarlı bir şekilde yönetmekten oluşur. Bu bilgilere dayanarak, bir yandan şebeke Dağıtım Sistemi Operatörü (DSO) tarafından gerçek zamanlı olarak kontrol edilirken, diğer yandan bu bilgi hacmi belirli şebeke yönetim uygulamalarını (durum tahmincileri, öngörücü bakım, bileşenlerin izlenmesi ve denetimi, uzaktan parametrelendirme, dijital ekipmanların donanım yazılımının uzaktan güncellenmesi vb.) besler. Bu dijital gerçekliği mümkün kılmak için, farklı elektrik parametrelerini okuyan hassas sensörlerden, bilgileri alıp işleyen farklı akıllı elektronik ekipmanlara (IED’ler ve RTU’lar) ve elektrik dağıtım şirketinin işletme ofisleriyle yerel ve uzaktan siber güvenlikli bir iletişim sistemine kadar uzanan bir bileşen altyapısına ihtiyaç vardır.
Bu dijital altyapı, elektrik şebekesinin dağıtık üretim sistemlerini ve yeni başlayan talep toplama modellerini (V2G vb.) verimli bir şekilde entegre edebilecek kadar esnek olması için olmazsa olmazdır. Elektrik şebekesine kurulan ekipmanların otomasyonunun hayati önem taşıdığı bir senaryoyla karşı karşıyayız. Gerçekten esnek bir şebeke istiyorsak, hem orta gerilim şebekesinde (otomatikleştirilmiş hücreler) hem de alçak gerilim şebekesinde (denetimli ve otomasyonlu alçak gerilim panoları) uzaktan denetim ve işletme olanağı sunan daha fazla noktaya ve tüketim noktalarında mevcut yönetmeliklerle belirlenen gerilim seviyesine uyumu garanti eden yük altında regülasyon kapasitesine sahip dağıtım trafolarına (AMI sayaçları) ihtiyacımız var.
Dijitalleşme sayesinde gerçek zamanlı olarak tam olarak izlenebilen, daha iyi arz kalitesi endekslerine sahip, giderek daha esnek, daha katılımcı, üretim kaynakları ve dağıtılmış depolamanın daha fazla entegre edildiği, talebi aktif olarak yönetme kapasitesinin artırıldığı, uzaktan yapılandırılabilir ve siber güvenli bir akıllı şebekeye doğru ilerliyoruz.
Kısacası, şebekenin dijitalleştirilmesi, ekonomiyi elektriklendirmek ve yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı çevresel olarak sürdürülebilir bir modele doğru enerji dönüşümünde ilerlemek için önemli bir araçtır. Karşı karşıya olduğumuz zorluk şüphesiz çok büyük, ancak aynı zamanda gezegenimizin sürdürülebilirliğini sağlamak için bir fırsattır.

José Maria Torres.
Akıllı Şebekeler Başkanı Ormazabal